Bagan: "Het zijn er zo veel!"

Laat in de avond kwamen we met de bus aan in Bagan. Alle prijzen in Bagan liggen iets hoger, vanwege vraag en aanbod in het toeristen circuit. Naast de prijzen zijn de mensen wel nog steeds even vriendelijk en gastvrij. En van de hoeveelheid toeristen merk je maar weinig. Bagan telt namelijk ongeveer 2200 tempels en die liggen over een uitgestrekt gebied. De tempels zijn op eigen houtje te bezoeken via je eigen route en eigen vervoer. Op deze manier heb je overal nog de rust, wat de ervaring extra bijzonder maakt. Na het reizen vonden we het heerlijk om weer even op 1 plek te zitten. Normaal gesproken kiezen we voornamelijk de lokale keuken, maar nu ging westers eten er ook wel in. Dus Bagan was een prima plekje.  

We hebben het gebied op vele manieren verkend: Hardlopend, fietsend, via paard en wagen en met de tuctuc. De eerste dag hadden we gekozen voor paard en wagen, zodat we ons mooi konden oriënteren. Onze bestuurder heette Mo en onderweg wees hij ook trots zijn dorp en zijn huis aan. Zijn dorp lag midden in het gebied en wordt dus omringd door tempels en kloosters. Mo heeft ons verschillende mooie uitzichtpunten en tempels laten zien. Bij enkele gingen we ook naar binnen vanwege bijzondere muurschilderingen. Er was zo veel te zien! Na 3 uurtjes tempel in en tempel uit hadden we genoeg indrukken gekregen (anders wordt je tempel moe) en hebben we verder die dag bij een restaurantje bij de Ananda pagode gezeten. De Ananda pagode is de meest architectonische pagode van Bagan. 

Rondom de Ananda pagode werd er voor 5 dagen een festival gehouden, waarvan de laatste dag volle maan zou zijn (20 januari 2019). Elke volle maan (12x per jaar) wordt gezien als een nationale feestdag en iedere feestdag wordt op een andere manier gevierd. Tijdens dit festival in Bagan verzamelden zich mensen uit de hele omgeving rondom de pagode. Overal stonden ossenkarren en waren slaapplekken opgebouwd met zeildoeken. Hele gezinnen en families bivakkeerden er en er werd volop gekookt. Overal stonden kraampjes met eettentjes en lokale verkoopwaren (servies, vegers, tassen, kapmessen etc.). Verder was er een kermis opgebouwd, werden er volleybal wedstrijden gehouden en waren er kleine plekjes waar mensen optredens gaven; zoals het slangen fluiten. Het gaat er allemaal rustig aan toe, mensen zijn niet zo uitbundig zoals we in Nederland gewend zijn. Hoe dichter we bij de dag met volle maan kwamen hoe drukker het werd. We hadden wat rondgevraagd en hadden begrepen dat er op de dag van volle maan heel veel monniken zich zouden verzamelen bij de Ananda pagode. We wilden graag alles meemaken en stonden daarom op de dag van volle maan al voor 5 uur bij de pagode. We waren een van de eersten, en monniken kwamen overal vandaan binnenstromen. Omdat het een soort woestijn gebied is, was het deze ochtend vrij koud. Zeker als je met je blote voeten op de tegels moet lopen. Een paar monniken namen de regel dan ook voor lief en liepen lekker op sokjes. We zagen het samen licht worden. Wij namen foto’s van hen en zij van ons. Selfies kennen de monniken ook hoor! Er waren ook een hoop kleine kinderen aanwezig. Kinderen worden door de ouders naar het klooster gestuurd en na een aantal dagen mogen de kinderen dan zelf bepalen of ze willen blijven of gaan. Zij zijn dan ook officieel nog geen monnik. Voor hen gelden 75 regels, terwijl er voor de monniken 227 regels bestaan. Het monniken leven hoeft niet levenslang te zijn, je kan bijvoorbeeld ook ieder jaar 1 week monnik worden. Vrouwen kunnen ook naar het klooster en worden dan ook kaal geschoren. Je ziet ze ook regelmatig lopen op straat, maar nu bij dit festival waren de vrouwen niet aanwezig. 

Op een gegeven moment moesten de monniken een rij vormen, wat een grappig gezicht was. Er hadden zich ondertussen 2850 monniken verzameld. (Hebben we niet nageteld maar is ons verteld). Het was echt proppen, hangen en duwen om in de veel te opgepropte rij zo ver mogelijk vooraan te blijven staan. Ondertussen kwamen aan de andere kant van de pagode hordes vrouwen aan met emmertjes. In deze emmertjes zat echt van alles: eten, drinken, spelletjes en bovenop zaten briefjes geld geplakt. Toen er voldoende was verzameld mochten de monniken 1 voor 1 langs de verzamelplek lopen en kregen ze een emmertje aangereikt. De ene met alleen pinda’s, en de ander met heel veel geld. Dit mochten ze dan meenemen naar hun eigen kloosters. We hadden ons echter laten vertellen dat het vooral om het offeren voor het onderhoud van de pagode ging. Maar we hadden ook in ons lokale “Myanmar tradities” boek gelezen dat festivals ook momenten zijn waarop men kan doneren aan kloosters. Kloosters werken namelijk als een belangrijk middelpunt van de samenleving en kunnen daarnaast ook functioneren als weeshuis. Misschien was het wel een combinatie van beide. Het was in ieder geval bijzonder om mee te maken.  

Nu we toch lekker in het ritme zaten van het vroege opstaan, zijn we de volgende ochtend naar zonsopkomst gaan kijken. De grote tempels met mooie uitzichten zijn sinds mei 2018 gesloten voor beklimming vanwege beschadiging en/of kans op inzakkingen. Het zijn ook allemaal 11e en 13e eeuwse gebouwen. Maar onze tuctuc chauffeur van deze ochtend heeft ons toch nog naar een mooi plekje weten te brengen. We kwamen aan bij een net gerenoveerd klein tempeltje met trapje. We konden hier heerlijk zitten met een klein groepje mensen. Eerst genieten van de zonsopkomst en vervolgens van de luchtballonen die opkwamen. Vooral de hoeveelheid maakt het mooi om te zien. We keken elkaar aan: “Wij willen dat ook!” En…. de volgende dag zaten wij in de ballon! We hadden nog nooit ballon gevaren, dus sowieso de eerste keer is heel bijzonder en dan ook nog over de tempels van Bagan! 

Na 7 dagen tempels kijken vonden we het wel mooi geweest. De dag voordat we gingen hebben we nog een dagtripje naar Mt. Popa gemaakt. Daar staat opeens een hele hoge rots, waar natuurlijk een klooster op is gebouwd. Mooi om te zien, maar niet het meest indrukwekkende van die dag. Op de heenweg zagen wij om de 20 a 50 meter een oud oma’tje of opa’tje zitten. Zodra er een auto aankwam stonden ze op. Het waren er niet een paar, nee wel 10 km lang zaten ze overal aan de weg. Het raakte ons echt ontzettend en we begrepen niet goed wat ze wilden. Tot we iemand geld uit het raam zagen gooien en ze er hard op af renden. In Mt. Popa sprak niemand Engels en op internet was niets te vinden. Maar omdat het zo hartverscheurend was hebben we zoveel mogelijk groot geld gewisseld in kleinere briefjes zodat we zoveel mogelijk mensen iets konden geven. Bij het hotel kregen we er ook weinig uit. Uiteindelijk begrepen we dat het vooral om ouderen gaat zonder kinderen. Ook Myanmar kent vergrijzing en verstedelijking, waardoor ouderen vaker alleen achter blijven. Daarnaast is het nu droogseizoen, die de afgelopen jaren steeds langer duurt. De hotel eigenaar wilde er verder niets over kwijt. Die avond hebben we van alles bedacht om op te zetten, zoals het dagelijks inzamelen van overgebleven eten van de vele hotels en restaurants. Echter is dit niet ‘over’ en zal het over de personeelsleden worden verdeeld. In 2 weken kunnen we hier de situatie niet veranderen, maar het doet ons wel weer beseffen hoe weinig zorgen wij hebben. Het schudt je wakker. Dit is de realiteit voor een aantal ouderen in Myanmar.